Ο απομονωτισμός και κυνισμός του Τραμπ αλλάζουν τον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε

Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.

Ο Ντόναλντ Τραμπ εκφράζει αυτό που ονομάζεται «απομονωτισμός». Δεν πρόκειται για νέο φαινόμενο. Από τον Τζωρτζ Ουάσιγκτον μέχρι τον Φράνκλιν Ρούζβελτ, οι περισσότεροι Πρόεδροι των ΗΠΑ σε αυτό το μήκος κύματος κινήθηκαν. Το 1939 άλλαξε άρδην αυτό, και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ υιοθέτησαν έναν ιδιαίτερα παρεμβατικό ρόλο παγκοσμίως.

Η μεταφορά του εκκρεμούς προς την πλευρά του απομονωτισμού δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία.

Μην εκπλήσσεστε όταν λέω ότι μέχρι την 11η Σεπτεμβρίου 2001, δηλαδή στα πρώτα 2 χρόνια του Μπους του νεότερου, το στίγμα του ήταν επίσης ο «μη παρεμβατισμός», ως αντίδραση στον πόλεμο στον Κόσοβο και τα Βαλκάνια. Βεβαίως, μετά την 11η Σεπτεμβρίου όλα άλλαξαν ριζικά και μετεβλήθη κι αυτός σε ωμό παρεμβατιστή. Μάλιστα, αυτό έγινε με το μεγαλύτερο, ίσως, fake news του αιώνα μας, ότι ο Σαντάμ διέθετε όπλα μαζικής καταστροφής (πυρηνικά, βιολογικά, χημικά). Τίποτα από αυτά δεν βρέθηκε. Μοιραίο αυτό το ψεύδος, διότι από τότε ξεκίνησε, η κρίση εμπιστοσύνης στα διεθνή θεσμικά ΜΜΕ και την πολιτική ηγεσία.

Στη συνέχεια, η προεδρία Ομπάμα σηματοδότησε εκ νέου μια στροφή προς τον απομονωτισμό. Η πολιτική του βασίστηκε στο δόγμα “leading from behind” (ηγεσία από τα μετόπισθεν), αποσύροντας τα αμερικανικά στρατεύματα από το Ιράκ το 2011. Δεν κράτησε πολύ, διότι επανέφερε κάποια στρατεύματα για να καταπολεμήσει τον ISIS. Παράλληλα, απέφυγε την άμεση εμπλοκή στον εμφύλιο της Συρίας, επικεντρώνοντας τις επιχειρήσεις μόνο σε κουρδικές περιοχές.

Η εκλογή του Τραμπ ενίσχυσε αυτή την τάση. Η πρώτη του θητεία χαρακτηρίστηκε από έντονο απομονωτισμό, τον οποίο συνέχισε, ως ένα βαθμό, και παρά τα όσα πιστεύουμε, και ο Μπάιντεν με την πλήρη αποχώρηση από το Αφγανιστάν.

Τώρα, στη δεύτερη θητεία του, το εκκρεμές πλησιάζει ακόμα περισσότερο προς το άκρο του απομονωτισμού. Μειώνει αμυντικές δαπάνες, περιορίζει δραστικά την εξωτερική βοήθεια, ζητάει περισσότερες αμυντικές δαπάνες από τους συμμάχους του ΝΑΤΟ και προσπαθεί να λύσει το ζήτημα του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας, ώστε να μηδενιστεί η οικονομική ενίσχυση που παρείχαν οι ΗΠΑ και να εξασφαλίσει ανταλλάγματα.

Εδώ έρχεται το δεύτερο χαρακτηριστικό του Τραμπ: ένα μείγμα ρεαλισμού, αυθορμητισμού και κυνισμού. Συχνά αναρωτιόμαστε τι λένε οι ηγέτες στις κλειστές συναντήσεις τους και αν οι δηλώσεις τους προς το κοινό αντανακλούν την πραγματικότητα. Ο Τραμπ δεν ακολουθεί αυτή τη γραμμή. Εκεί που άλλοι πρόεδροι ζυγίζουν κάθε λέξη τους μέσω συμβούλων και επιτελών και τις περνάνε από σαράντα κύματα μέχρι να τις εκστομίσουν, εκείνος εκφράζει αυθόρμητα τις σκέψεις του, συχνά για πρώτη φορά δημοσίως, ακόμα και ενώπιων των πιο στενών του συνεργατών.

Έτσι, τον ακούσαμε να μιλά για τον Κόλπο του Μεξικού, τη Διώρυγα του Παναμά, τον Καναδά και τη Γροιλανδία. Για την Ουκρανία το σκεπτικό του είναι να ανακτήσουν οι ΗΠΑ μέρος των χρημάτων που έδωσε η κυβέρνηση Μπάιντεν ως βοήθεια στον πόλεμο, ζητώντας ως αντάλλαγμα τις “σπάνιες γαίες” της Ουκρανίας – δηλαδή κρίσιμες πρώτες ύλες. Αυτά ζητάει. Ωμά και καθαρά, χωρίς περιστροφές.

Σε πρόσφατη συνάντησή του με τον Μακρόν, ο Γάλλος πρόεδρος ένιωσε την ανάγκη να τον διακόψει δημοσίως, επισημαίνοντας ότι και η Ευρώπη δίνει πολλά χρήματα χωρίς ανταλλάγματα. Ο διάλογός τους μπροστά στις κάμερες έγινε έντονος, καταδεικνύοντας ζωηρές διαφοροποιήσεις.

Ουσιαστικά, ο Τραμπ στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα στην Ευρώπη: «Κάντε ό,τι θέλετε. Εγώ αποσύρομαι στρατιωτικά και αναζητώ τρόπους να πάρω πίσω τα χρήματα που ξόδεψα.» Η Ευρώπη, όμως, παραμένει στρατιωτικά αδύναμη και εξαρτημένη από τις ΗΠΑ, τόσο σε επίπεδο πληροφοριών και ασφάλειας όσο και στη συνολική αμυντική της δομή. Ειδικά στο πεδίο. Ο Τραμπ επισημαίνει αυτή την ανισορροπία και απαιτεί μεγαλύτερη συνεισφορά από τους συμμάχους του.

Αφήνω τον αναγνώστη να αξιολογήσει πόση δόση αληθείας έχουν αυτά και τι σημαίνουν για το μέλλον της Ευρώπης.