Το «Μακεδονικό» στα πανηγύρια της Φλώρινας

Γράφει ο Παντελής Σαββίδης

πηγή: Εφημερίδα “Θεσσαλονίκη”, Ανιχνεύσεις

Εδώ και ένα μήνα εκτυλίσσεται στην ευρύτερη περιοχή της Φλώρινας μια από εκείνες τις αξιαγάπητες δραστηριότητες μικρής ομάδας που εκμεταλλευόμενη την λαϊκή επιθυμία για έκφραση και ανάδειξη της πολιτιστικής της κληρονομιάς προβάλλει διαιρετικά συνθήματα και αντιλήψεις επικίνδυνα, αμφότερα, για την ειρηνική διαβίωση των πολιτών.

Είναι μια εκδήλωση που αναπαράγει με soft τακτική αυτό που λέμε «Μακεδονικό». Αυτήν την φορά στα Πανηγύρια.

Είναι η περίοδος των ετησίων πανηγυριών χωριών της περιοχής από τις αρχές Μαίου ως το τέλος του καλοκαιριού. Στα πανηγύρια αυτά ο κόσμος τραγουδά και χορεύει τραγούδια και χορούς που έχουν σχέση με την παράδοσή του. Αυτό κάνουν και οι δίγλωσσοι Έλληνες της περιοχής με τα δικά τους τραγούδια. Κάθε χωριό προβάλλει τις ιδιαιτερότητές του.

Ως το 1997 τα τραγούδια αυτά μιλούσαν για την ομορφιά, την αγάπη, την φύση, την νοσταλγία και άλλα ευγενή ανθρώπινα αισθήματα. Από το 1997 και εδώ στο ρεπερτόριο περιελήφθησαν και τραγούδια αλυτρωτικού περιεχομένου. Τραγούδια που μιλούν για τον αδικημένο αιγαιάτη μακεδόνα που οι κακοί Έλληνες του πήραν την γη, για την Ένωση των τριών περιοχών της Μακεδονίας και άλλα ανάλογα. Στην διάθεσή μας υπάρχουν 12 από αυτά, μεταφρασμένα, που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αμφισβήτησης του περιεχομένου τους.

Και εδώ αρχίζει το πρόβλημα.

Ο τοπικός πληθυσμός και κάθε λογικά σκεπτόμενος άνθρωπος όχι μόνο δεν θα είχε αντίρρηση οι συμπολίτες του να εκφράζονται με τα παραδοσιακά τους τραγούδια και χορούς αλλά και θα ενθάρρυνε την πολιτεία να βοηθήσει στην διεξαγωγή των πανηγυριών. Τα πανηγύρια είναι σημαντικό στοιχείο της ζωής και του πολιτισμού μικρών κοινωνιών. Ο κόσμος συμμετέχει με αγνές προθέσεις. Αλλά δεν πρόκειται περί αυτού.

Οι άνθρωποι που παίρνουν μέρος στις εκδηλώσεις αυτές βλέπουν τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους να χορεύουν και να τραγουδούν και χαίρονται. Είναι από τις λίγες ιερές στιγμές αναπαραγωγής του εαυτού τους, της ταυτότητάς τους, της ύπαρξης και της αξιοπρέπειάς τους τις οποίες δεν δικαιούται να διακόψει κανείς. Είναι άνθρωποι διαφορετικών παραδόσεων, οι περισσότεροι επιθυμούν μια καλλιτεχνική ποικιλία και αυτήν την διάσταση απαιτούν να τηρήσουν οι οργανωτές. Ντόπιοι, πόντιοι, θρακιώτες, μικρασιάτες, αρβανίτες, βλάχοι, όλοι θέλουν να ακούσουν τα τραγούδια τους και να τα χορέψουν. Η μονωδία κρύβει σκοπιμότητα. Αυτήν την ιερότητα των στιγμών βανδαλίζουν οι λίγοι επιτήδειοι από το παρασκήνιο της οργάνωσης για να προβάλλουν και να μεθοδεύσουν τους στόχους τους.

Θα σας αναφέρω ένα παράδειγμα: Σε ανακοίνωσή του το Κόμμα «Ισότητας Ειρήνης και Φιλίας» με αφορμή την απαγόρευση μιας τέτοιας εκδήλωσης στο Αμύνταιο στις 21 Μαϊου, ημέρα εορτής των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης αναφέρει ότι απαγορεύθηκε η συμμετοχή στις εκδηλώσεις του συγκροτήματος «Μακεδονικό Μεράκι» που αποτελείται από μέλη της «Μακεδονικής Μειονότητας». Το ερώτημα είναι υπάρχει στην Ελλάδα τέτοια μειονότητα;

Για όσους δεν το γνωρίζουν το «Κόμμα Ισότητας Ειρήνης και Φιλίας” (ΚΙΕΦ) είναι το DEM “Dostluk, Eşitlik, Barış Partisi” της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης με το οποίο συνεργάστηκε ένα μέρος των δίγλωσσων Ελλήνων της Μακεδονίας, κυρίως της περιοχής της Έδεσσας στο οποίο πρωταγωνιστεί η κ. Ευγενία Νατσουλίδου η οποία και εκτέθηκε ως υποψήφια στις ευρωεκλογές του 2024.

Ο άλλος πόλος με ανάλογη δραστηριότητα ο οποίος, επίσης, μιλά για μακεδονική μειονότητα στην Ελλάδα είναι το «Ουράνιο Τόξο» το οποίο δραστηριοποιείται στην Φλώρινα.

Ύστερα από πρωτοβουλία πολιτών της περιοχής Αμυνταίου οι οποίοι επικαλούντο ότι στα πανηγύρια αυτά το περιεχόμενο των τραγουδιών είναι αλυτρωτικό παρενέβησαν οι τοπικές αρχές και ακύρωσαν την διεξαγωγή τους.

Το γεγονός προκάλεσε αντιδράσεις και βουλευτών και κομμάτων και δημοτικών παραγόντων της περιοχής οι οποίες, αντιδράσεις, αποφεύγουν να θίξουν τον κεντρικό πυρήνα του ζητήματος: τον αλυτρωτισμό. Μιλούν για την ανάγκη να εκφράζεται ο κόσμος με τις πολιτιστικές δραστηριότητές του και επισημαίνουν ότι η Φλώρινα δεν μπορεί να οπισθοδρομήσει σε εμφυλιοπολεμικές πρακτικές και νοοτροπίες και σ αυτό έχουν δίκαιο.

Αλλά κανένα από τα κόμματα ή τις προσωπικότητες που αντέδρασαν (ΠΑΣΟΚ, Συριζα, ΚΚΕ, Δήμαρχος Αμυνταίου Ιωάννης Λιάσσης, η βουλευτής του Συριζα Πέτη Πέρκα) δεν κάνουν αναφορά στην διάσταση του αλυτρωτισμού. Όλοι την παραβλέπουν. Το ερώτημα είναι γιατί; Από καιροσκοπισμό για ψήφους ή θεωρούν πως έχει γίνει παράδοση η αμφισβήτηση της ακεραιότητας της χώρας;

Υπάρχει μια ιδιόμορφη απάντηση σε όλο αυτό. Η συντριπτική πλειονότητα όσων παίρνουν μέρος στις εκδηλώσεις και τις απολαμβάνει δεν γνωρίζει τι τραγουδά. Τα αλυτρωτικού περιεχομένου τραγούδια είναι νεοφερμένα από την γειτονική χώρα και οι στίχοι τους δεν γίνονται εύκολα κατανοητοί. Το γλωσσικό ιδίωμα που ομιλούν οι ντόπιοι της Δυτικής Μακεδονίας μόνο στα βασικά προσομοιάζει με την αναγνωρισμένη από το ελληνικό κράτος και ως Μακεδονική γλώσσα της Βόρειας Μακεδονίας. Τα παραδοσιακά δικά τους τραγούδια, εξυμνούσαν την ομορφιά και μιλούσαν για τα ανθρώπινα αισθήματα, τον πόνο και την νοσταλγία.

Η όλη υπόθεση, όμως, χαρακτηρίζεται κι από κάτι άλλο, πολύ καιροσκοπικό που διακρίνει τον νεοέλληνα.

Φίλος της περιοχής με τον οποίο μίλησα σχετικά υποστήριξε πως δικός του γνωστός συμμετέχει σε συγκροτήματα που παίζουν στα πανηγύρια ανάλογα τραγούδια. Όταν τον ρώτησε ποιος ο λόγος της συμμετοχής του, η απάντηση ήταν «πληρώνουν καλά».

Σε μια περιοχή που μαστίζεται από ανεργία και εγκατάλειψη ένα τέτοιο μεροκάματο δεν είναι καθόλου αμελητέο. Για να περάσουμε στην Θράκη, τοπικός παράγων μου είπε σε κατ ιδίαν συζήτηση: «καλά που είναι το μεταναστευτικό και βγαίνει κανένα μεροκάματο».
Όταν το ελληνικό κράτος έχει εγκαταλείψει την ελληνική περιφέρεια και με τον Καλλικράτη “τελειώνει” και τους τελευταίους ανθρώπινους πυρήνες που απέμειναν μπορούμε να είμαστε απόλυτοι απέναντι σε όσους έμειναν για να φυλάνε Θερμοπύλες; Για να κάνουν τα οικονομικά και άλλα παιχνιδάκια τους στην Αθήνα;
Ο Μακεδονομάχος Καπετάν Κότας (Κότε Ρίστοφ ή Κώστας Χρήστου ), που δεν μιλούσε καθόλου ελληνικά θα αδιαφορούσε για τα αθηναϊκά παιχνιδάκια. Και καθώς τον κρεμούσαν οι Τούρκοι στην πλατεία του Μοναστηρίου (σημερινή Μπίτολα) θα φώναζε «Ντα ε ζίβα Γκρίτσια» (Ζήτω η Ελλάδα!) αλλά σε κάποια άλλη Ελλάδα θα πίστευε. Υπάρχει αυτή η Ελλάδα σήμερα;

Πάντως, στην περιοχή της Φλώρινας υπάρχουν δίγλωσσοι του κλίματος Καπετάν Κότα. Η συντριπτική πλειονότητα έμεινε στην περιοχή με την βούλησή της παρά τις άστοχες κατά καιρούς παρεμβάσεις του κράτους.

Είναι πολύ χειρότερη η νοοτροπία ορισμένων κρατικών αξιωματούχων στη Δυτική Μακεδονία και στη Θράκη που προτάσσουν το οικονομικό όφελος, του εθνικού.

Η μικρή αφήγηση έχει ως εξής:

Ένα από τα μόνιμα αιτήματα των συντηρητών του αλυτρωτισμού της περιοχής Αμυνταίου ήταν η κατάργηση του πεδίου βολής. Το 2009 έγινε σχετική επερώτηση από βουλευτή του νομού Φλώρινας που προέβαλε το σχετικό αίτημα. Το πεδίο βολής καταργήθηκε αλλά ο τότε Α’ΓΕΣ σκέφθηκε ορθά πως αφού δεν υπάρχει πεδίο βολής δεν χρειάζεται και ο στρατός. Και άρχισε η απόσυρση των στρατιωτικών μονάδων που συνεχίζεται ως σήμερα.

Ξέρετε, όμως, τι κρυβόταν πίσω από την επερώτηση του βουλευτή; Ο λιγνίτης που βρισκόταν κάτω από την επιφάνεια του πεδίου βολής για να χρησιμοποιηθεί σε ένα έργο παραγωγής ενέργειας της περιοχής. Ας μείνουμε σε αυτά.

======