Γράφει ο Στυλιανός Καβάζης.
Ο Κροκόδειλος Κλαδάς θα μπορούσε εύκολα να χαρακτηριστεί “πατέρας των κλεφτών του Μοριά” και πρόδρομος του 1821. Η ιστορία του, οι πράξεις του και ο χαρακτήρας του είναι η ζωντανή απόδειξη ότι το πνεύμα της αντίστασης ποτέ δεν έσβησε σε αυτόν τον τόπο. Ο Κλαδάς γεννήθηκε το 1425 στη Μάνη. Πατέρας του ήταν ο Θεόδωρος Κλαδάς, άρχοντας του κάστρου των Μπαρδουνίων και στρατιωτικός του δεσπότη Θωμά Παλαιολόγου. Οι ρίζες της οικογένειας ανάγονται στους Ηπειρώτες πληθυσμούς που οι Παλαιολόγοι μετέφεραν στην Πελοπόννησο γύρω στο 1300.
Όταν ο Κροκόδειλος ανέλαβε το κάστρο, η Πελοπόννησος είχε ήδη μοιραστεί ανάμεσα σε Τούρκους και Βενετούς, και οι δεσπότες των Παλαιολόγων είχαν εγκαταλείψει την περιοχή. Οι περισσότεροι οπλαρχηγοί ακολούθησαν τους Βενετούς, ελπίζοντας να διατηρήσουν τα τιμάριά τους. Ο Κλαδάς, όμως, δεν υπάκουσε τυφλά.
Αντιστάθηκε με κάθε μέσο. Από το 1458 έως το 1462 κράτησε ανεξάρτητη τη Μάνη, πολεμώντας συνεχώς τους Τούρκους. Ο ίδιος ο Μωάμεθ ο Πορθητής του πρότεινε τιμάριο στο Έλος της Λακωνίας, για να σταματήσει τις εχθροπραξίες και να περάσει με το μέρος του. Ο Κροκόδειλος βέβαια δεν υπέκυψε, αλλά πολεμούσε μόνος μέχρι που κατέφυγε στην Κορώνη.
Το 1463, με την έναρξη του Α’ Βενετοτουρκικού πολέμου, ο Κλαδάς διορίστηκε από τους Βενετούς Capo di Stratioti (Αρχηγός Μισθοφόρων), ντύθηκε με τον χρυσό λέοντα του Αγίου Μάρκου και ξαναμπήκε στον αγώνα. Οι Βενετοί, με τη βοήθεια των Ελλήνων στρατιωτών, διαπρέπουν. Ο προβλεπτής Μπαρμπαρίγο τους θεωρεί πιο αποτελεσματικούς και γενναίους από τους Ιταλούς σολδάτους.
Όμως η προδοσία δεν άργησε. Μετά την παράδοση της Μάνης στους Τούρκους από τους Βενετούς (1479), οι Μανιάτες ένιωσαν προδομένοι. Ο Κλαδάς κηρύσσει επανάσταση το 1480. Μαζεύει στρατό 17.000 ανδρών και υψώνει σημαία κόκκινη με μαύρο δικέφαλο αετό, το σύμβολο του πατέρα του, αλλά και τη σημαία του Αγίου Μάρκου. Με αυτή τη συμβολική κίνηση, προκαλεί διπλωματικό επεισόδιο μεταξύ Βενετίας και Οθωμανών. Οι Βενετοί προκειμένου να δείξουν καλή πίστη στον Σουλτάνο συλλαμβάνουν την οικογένειά του και προσφέρουν 10.000 δουκάτα για το κεφάλι του.
Ο Κλαδάς, καταδιωκόμενος από τους πάντες, καταφεύγει στο Πόρτο Κάγιο και διαφεύγει με ναπολιτάνικες γαλέρες. Στη Νάπολη θα συναντήσει τον Ιωάννη Καστριώτη, γιο του θρυλικού Σκεντέρμπεη. Ο βασιλιάς της Νάπολης τον στέλνει στην Ήπειρο, όπου ξαναπολεμά και κατατροπώνει τους Τούρκους. Όμως ο στόχος του δεν αλλάζει παραμένει η Μάνη.
Όταν επιστρέφει στην Πελοπόννησο, η τύχη τον προδίδει. Συλλαμβάνεται και γδέρνεται ζωντανός από τους Οθωμανούς. Ήταν η φυσική, μα όχι ηθική ή ιστορική του ήττα. Οι γιοι του, Εμμανουήλ και Θεόδωρος, πολέμησαν στον Β’ Τουρκοενετικό πόλεμο και τιμήθηκαν ως πολίτες της Βενετίας.
Η κόκκινη σημαία με μαύρο δικέφαλο αετό (φωτό στα σχόλια), την οποία ύψωσε το 1473, είναι σχεδόν ταυτόσημη με τη σημερινή σημαία της Αλβανίας. Ωστόσο, η χρήση του συμβόλου αυτού από τους Αλβανούς είναι παράτυπη και ιστορικά ατεκμηρίωτη. Ο δικέφαλος αετός είναι καθαρά ρωμαίικο, βυζαντινό, ορθόδοξο σύμβολο, που συνδέεται με την ιδέα της συνέχειας του ελληνισμού και της Ρωμανίας. Καμία πολιτισμική ή θρησκευτική σύνδεση δεν υφίσταται μεταξύ αυτού του συμβόλου και του σύγχρονου αλβανικού κράτους, που οικοδομήθηκε αιώνες αργότερα(στην ουσία η αλβανική Εθνογένεση πήρε σάρκα και οστά στα τέλη του 19ου αιώνα με το μεγαλύτερο μέρος τους να είναι μουσουλμάνοι εάν και η εθνική τους ιδεολογία υποβάθμισε την θρησκεία ως διακριτό χαρακτηριστικό), αποκομμένο από τη ρωμαίικη ορθόδοξη ταυτότητα.
Επισήμως δυστυχώς η ελληνική ιστοριογραφία, όπως προωθείται από το Υπουργείο Παιδείας, σιωπά για μορφές όπως ο Κλαδάς. Οι μαθητές πέρα από την επιγραμματική διδαχή της ιστορίας των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, αγνοούν εντελώς το διάστημα 1453–1821*, ίσως το πιο κρίσιμο της ελληνικής συνείδησης, το οποίο παραμένει σκιώδες και υποτιμημένο.
Μα ήταν αυτή η εποχή που άνθρωποι σαν τον Κροκόδειλο Κλαδά κράτησαν ζωντανή την ιδέα του έθνους, όταν όλα έμοιαζαν χαμένα. Δεν ήταν σκλάβοι, ήταν πολεμιστές. Και ο Κλαδάς ήταν ένας από τους πρώτους που τόλμησαν να υψώσουν τη ρωμαίικη σημαία όταν όλοι οι άλλοι σιωπούσαν.
*Από το 1453 μέχρι το 1821 πραγματοποιήθηκαν πάνω από 100(για του λόγου το ασφαλές 123)κατά τόπους επαναστατικά κινήματα και τουλάχιστο 6 οργανωμένες επαναστάσεις.
Το 1462 επαναστατεί η Λέσβος.
Το 1481 ξεσηκώνεται η Ήπειρος.
Το 1571 επαναστατούν Ρούμελη και Ήπειρος μαζί.
Το 1585 επαναστατεί η Ακαρνανία.
Το 1617, με επικεφαλής τον Επίσκοπο Σταγών Διονύσιο, απελευθερώνονται τα Τρίκαλα.
Το 1678 επαναστατεί η Πιερία με αρχηγό τον Επίσκοπο Κίτρους Νικόλαο. κ.ο.κ.
Δεν κρατήθηκε έτσι απλά ασβέστη η φλόγα της ελευθερίας, ούτε ελευθερωθηκάμε, όπως επικαλούνται κάποιοι, λόγω του “Διαφωτισμού”· χύθηκαν καντάρια αίμα και θυσιάστηκαν χιλιάδες ζωές υπέρ πίστεως και πατρίδος για να ποτιστεί και να θεριέψει το δέντρο της ελευθερίας.